Οι λέξεις που χρησιμοποιούνται στη Ζηλευτή και στα χωριά των Τρικάλων, γνωστές και ως “χωριάτικες”, “τοπικές”, “Χουριάτικα” ή “Τρικαλνά”, περιλαμβάνουν ιδιωματισμούς και εκφράσεις που διαφέρουν από την κοινή ελληνική γλώσσα. Εκείνο όμως που κάνει τους Θεσσαλούς να ξεχωρίζουν στον τρόπο με τον οποίο εκφράζονται είναι η προφορά τους, δηλαδή η συνήθειά τους να κόβουν τις λέξεις αλλά και τις φράσεις. Ακούς στα σοκάκια της Ζηλευτής να λένε ακόμα «φουνή» αντί για φωνή, και «πιδί» για παιδί. Το «του» αντί για το «το», «τ’ς» αντί για τις — όλα αυτά είναι ήχοι ζωντανοί, κουβέντες που σε μαγεύουν. Έτσι πολλές δισύλλαβες λέξεις, συνήθως μετατρέπονται σε μονοσύλλαβες, όπως για παράδειγμα, το «κάτω» γίνεται «κατ’», ή το «κόβεις» μετατρέπεται σε «κοβ’ς». Ένα άλλο φαινόμενο που παρατηρείται είναι ότι το ο-ω μετατρέπεται σε «ου» και το ε-αι αντίστοιχα σε «ι». Για παράδειγμα το ρήμα «έρχεται» γίνεται «έρχιτι», και τα ουσιαστικά «ποδάρι» γίνονται «πουδάρ’», ή κοσμάκης μετατρέπεται σε «κουσμάκ’ς». Αυτές οι λέξεις προέρχονται από την τοπική διάλεκτο και την παράδοση της περιοχής.
Μια μικρή γλωσσική κληρονομιά γεμάτη χιούμορ, ζωντάνια και ιστορία.
| Λέξη / Φράση | Επεξήγηση |
|---|---|
| Ντουγρού | Ευθεία, ίσια |
| Ντιπ | Καθόλου |
| Λεν μι λεν σι λέου | Ελένη με λένε σου λέω |
| Απ’κάτ’ | Από κάτω |
| Τράνιψα | Μεγάλωσα |
| Γιόμα | Η ώρα του μεσημεριανού φαγητού |
| Μ’σκάρ’ | Μοσχάρι |
| Ολουνούς | Όλους |
| Νταξ | Εντάξει |
| Σβιρκιά Κατραπακιά | Σφαλιάρα στο σβέρκο |
| Μπαϊλντισά | Κουράστηκα |
| Βρουντουκουπάου | Πέφτω κάτω με πολύ ορμή κάνοντας θόρυβο |
| Κατσό | Καθισιό |
| Κασκαρίκα | Φάρσα |
| Χούι | Συνήθεια, κουσούρι |
| Χλικιάρης | Περιορισμένων ικανοτήτων |
| Λόρδα | Πείνα |
| Μανιά | Γιαγιά |
| Πλύθκα | Πλύθηκα |
| Νιβούμαι | Πλένομαι (στο πρόσωπο) |
| Αρχίντσα | Άρχισα |
| ξιμισκλιάσκα | πονεσε η μέση απ την πολλή δουλειά |
| Γκαργκαλιάγκος | Λαιμός κότας |
| Σβέρκους | Λαιμός |
| Γκιζερνάω | Τριγυρίζω από δω κι από κει |
| Δλιά | Δουλειά |
| Ζαβλακόθκα | Απορροφήθηκα / Χάζεψα |
| Ζβάρνα | Παρασέρνω |
| Θλιά | Λουκάνικο |
| Ιπρουχτές | Προχτές |
| Ιψες | Χτες |
| Κουρόμπλου | Κορόμηλο |
| Μπλαρ | Μουλάρι |
| Ξετσαουλιάσκα | Μου έφυγε το σαγόνι |
| Ξιμπλιτσωθκα | Ξεντύθηκα |
| Ουργώντς; | Οργώνεις; |
| Ρότσα | Ρώτησα |
| Σκιάχκα | Φοβήθηκα |
| Ψουμουτήρ | Ψωμί με τυρί |
| Χλιάρας | Νωθρός, νοητικά αδύναμος |
| Κλουρ’ | Κουλούρι |
| Κούτσ’κο | Μικρό παιδί |
| Καψαλίσ’κα | Κάηκα |
| Ντερλίκωσα | Εφαγα πολύ |
| Ξαστόϊσα | Ξέχασα |
| Γκαφάλι | ανεπίδεκτος μαθήσεως |
| Γκουρλίτσα | Βήχα |
| Γκουρλόθκα | Στραβοκατάπια/πνίγηκα |
🌾 Μνήμες από τη Ζηλευτή
📜 Παλιές Αφηγήσεις & Λόγια των Παππούδων
|
Στην καρδιά της Θεσσαλίας, λίγο έξω από τα Τρίκαλα, βρίσκεται ένα χωριό που το όνομά του λέει πολλά: Ζηλευτή. Δεν είναι μόνο το πράσινο τοπίο, τα καθαρά νερά και οι αυλές με τα λουλούδια που την κάνουν ξεχωριστή. Είναι κυρίως οι άνθρωποι — οι παλιοί και οι καινούργιοι — που κράτησαν και κρατούν το χωριό ζωντανό, με αγάπη και μνήμες. Η Ζηλευτή κουβαλάει ιστορία, κόπο, φτώχεια, αλλά και γλέντια, έθιμα και παρέες. Από τα χρόνια των παππούδων μας, που έσπερναν τη γη με τα χέρια, μέχρι σήμερα που η τεχνολογία μπήκε σε κάθε σπίτι, το χωριό δεν έχασε ποτέ την ψυχή του. Αυτή η σελίδα είναι αφιερωμένη σε όλα εκείνα που μας έμαθαν οι παλιοί και που αξίζει να μη χαθούν. |
|
| 🧓🏼 Παππούς λέει: |
|